Patryk Frydel
27 grudnia 1918 roku Wielkopolanie rozpoczęli zwycięski bój o przyłączenie Prowincji Poznańskiej do Polski. Konspiratorzy przygotowujący się do powstania zorganizowali się niemal w sposób perfekcyjny i bardzo szybko doprowadzili do wyrzucenia Niemców z terenów polskich.
Obraz Leona Pruzińskiego przedstawiający szturm na gmach Prezydium Policjifoto. wikipedia.pl
Po zakończeniu I wojny światowej i podpisaniu 11 listopada 1918 roku kapitulacji przez Rzeszę Niemiecką Wielkopolanie z nadzieją patrzyli w przyszłość, licząc na przyłączenie tego terenu do Polski. Istniały dwa obozy, reprezentujące główne nurty: Polska Organizacja Wojskowa dążyła do wybuchu zbrojnego powstania, szkoliła żołnierzy, zbierała broń. Druga opcja, za którą stała Naczelna Rada Ludowa – największa organizacja polityczna zaboru pruskiego. Postulowała ona pokojowe przejęcie zaboru pruskiego przez stronę polską.
Zapewniając sobie kontrolę nad Komendą Miasta Poznania i dowództwem V Korpusu (zastraszono Niemców celem ich odejścia z rady), Polacy spowodowali iż w pruskich szeregach nastąpiła obawa o dalsze losy Rejencji, powołano ochotnicze oddziały Heimatschutz-Ost (przemianowanej następnie na Grenzschutz-Ost). Zwołanie wyborów do Polskiego Sejmu Dzielnicowego spowodowało iż do Poznania przybywało coraz więcej wojska niemieckiego.
Ignacy Jan Paderewskifoto. wikipedia.pl
Bezpośrednią przyczyną wybuchu Powstania stała się wizyta Ignacego Jana Paderewskiego (mimo zakazu władz niemieckich) w Poznaniu. Wieszano polskie, amerykańskie, angielskie i francuskie flagi, śpiewano pieśni patriotyczne. Kompozytor udał się do Hotelu Bazar, gdzie zorganizowano przyjęcie.
Jak wynika z komunikatu Naczelnej Rady Ludowej, 27 grudnia 1918 roku oddział niemiecki w sile około 200 ludzi przemaszerował przez Poznań zrywając flagi, a po ustawieniu dwóch karabinów maszynowych, rozpoczęto ostrzał Hotelu Bazar. Na takie zachowanie strona polską początkowo nie reagowała, jednak gdy kierownictwo doszło do wniosku, że bez walki się nie obędzie, rozpoczęto kontrakcję.
Pierwszym ważnym zadaniem stało się zdobycie Prezydium Policji, Dworca Głównego, Poczty Głównej. Powstanie na hasło „Nie należy dłużej czekać” rozprzestrzeniło się na całą Wielkopolskę: Gniezno, Jarocin, Kórnik, Pleszew, Śrem, Środa, Kłeck, czy Września. Na prowincji rozbrajano oddziały niemieckie, likwidując pruską administrację.
Członkowie POW nie chcieli uznać zwierzchności NRL z powodu tego, że w głównej mierze zasiadali w niej narodowcy. Postanowiono powołać mieszaną Komendę Główną Wojsk Powstańczych z mjr. Stanisławem Taczakiem na czele.
Dzięki swym sukcesom, już 31 grudnia powstańcy weszli do Kalisza, poszerzając teren działań o Kujawy. W bitwie pod Ławicą przejęto natomiast sprzęt wartości 200 milionów marek niemieckich. Szacuje się, że jest to największy łup w historii walk wojska polskiego. Z zajętego lotniska w owej wsi rozpoczęto odwetowe naloty bombowe na Frankfurt.
4 stycznia 1919 roku Wojciech Trąmpczyński został mianowany Naczelnym Prezesem Prowincji Poznańskiej i Prezesem Rejencji w Poznaniu, a już tydzień później gen. Dowbora-Muśnickiego wybrano wodzem naczelnym powstania.
14 stycznia wystosowano apel do Romana Dmowskiego, w którym proszono go o pomoc w rozwiązaniu problemu wielkopolskiego. Na konferencji pokojowej przywódca narodowców zaapelował do obradujących o wstrzymanie działań zbrojnych i przyłączenie Rejencji Poznańskiej do Polski.
16 lutego podpisano układ w Trewirze. Decyzją aliantów, Armia Wielkopolska została uznana za jednostkę sojuszniczą, a co za tym idzie sprawa Rejencji Poznańskiej została włączona do obrad. Nie był to koniec walk, gdyż na konferencji nie ustalono dokładnie terminu wejście w życie układu.
Pomnik Powstańców Wielkopolskich w Poznaniufoto. wikipedia.pl
W wyborach do Rady Miejskiej w Poznaniu 65% głosów zostało oddanych na listę polską, a tylko 28% na niemiecką, był to początek całkowitej likwidacji wpływów pruskich w Wielkopolsce. W wyborach uzupełniających do Sejmu Ustawodawczego wygrała lista Zjednoczenia Stronnictw Narodowych otrzymując aż 97% głosów. Narodowcy zwyciężyli i stali się jedyną reprezentacją polityczną Wielkopolski.
28 czerwca 1919 roku podpisano traktat wersalski, który przyznał Wielkopolskę Polsce, nadając jej status równoprawny z innymi terenami kraju.
Monika
