4 września 1939 roku niemiecki 42 pułk 46 Dywizji Piechoty dokonał rzezi na cywilach Częstochowy. Wymordowanie od 200 do 500 Polaków i Żydów tłumaczono rzekomym atakiem partyzantów, w rzeczywistości spowodowane było nerwowością i niedoświadczeniem niemieckich żołnierzy.

Częstochowę zajęto bez wystrzału. Wojska polskie zmuszone zostały do wycofania się już 2 września. Po wejściu do miasta naziści zanotowali iż „mieszkańcy zachowują spokój”. Jednak w kilku miejscach doszło do gwałtownej strzelaniny, która spowodowała śmierć żołnierzy i polskich cywilów (szacuje się, że nawet do 200 osób). Strona niemiecka wytłumaczyła owe wydarzenie jako atak partyzantów, mimo iż nie udało się złapać ani jednego Polaka z bronią w ręku. W rzeczywistości nie udało się ustalić kto strzelał, historyk Johen Bohler stwierdził iż strzelanina spowodowana była „niedoświadczeniem i nerwowością niemieckich żołnierzy.

Tuż po uspokojeniu sytuacji Niemcy rozpoczęli akcję odwetową. Ludzi wyciągano z mieszkań i spędzano na plac Magistracki, gdzie wszyscy musieli leżeć twarzami do ziemi, bądź stać z rękoma w górze. Mężczyzn poddawano rewizji, a tych przy których znaleziono choćby żyletkę, brzytwę lub scyzoryk rozstrzeliwano ! Miejsc kaźni było znacznie więcej.

O godzinie 17 na wspominanym już placu Magistrackim znalazło się około 10 tys. osób. Wtedy to Niemcy zwolnili część kobiet i dzieci, resztę zamykając w więzieniu na Zawodziu, a po jego przepełnieniu w kościele pw. św. Zygmunta. Do świątyni wpadali żołnierze strzelając nad głowami ludzi strasząc rozstrzelaniem w razie nieposłuszeństwa.

Liczby ofiar nie udało się ostatecznie ustalić. Odnaleziono 224 ciał w tym ośmiu dzieci, jednak nie przeszukano wszystkich miejsc, w których mordowano. Prawdopodobnie zginęło 500 Polaków, około 700 mężczyzn wywieziono do obozów pracy w Rzeszy. Wszystko to spowodowane zostało amatorszczyzną i brakiem wyszkolenia żołnierzy niemieckich.

Kamień przed Bazyliką Archikatedralną pw. Świętej Rodziny w Częstochowie upamiętniający ofiary „krwawego poniedziałku” foto. wikipedia.pl