Książka „Nienawiść w mediach: Diagnoza i badanie” autorstwa  Agnieszka Całek, Karolina Lachowska, Małgorzata Lisowska-Magdziarz, Marcin Pielużek i Rafała Wietoszko to ważny głos w dyskusji na temat nienawiści w mediach i jej wpływu na społeczeństwo. W swojej pracy autorzy przyglądają się problemowi nienawiści w internecie, telewizji, radiu i prasie, analizując jego przyczyny i skutki oraz proponując rozwiązania i narzędzia do walki z tym zjawiskiem. Książka skierowana jest zarówno do badaczy zajmujących się problemem nienawiści w mediach, jak i do szerokiego grona odbiorców zainteresowanych tym zagadnieniem.

Dane bibliograficzne:

Całek, A., Lachowska, K., Lisowska-Magdziarz, M., Pielużek, M., & Wietoszko, R. (2019). Nienawiść w mediach: Diagnoza i badanie.  Wydawnictwo Libron,

Kilka słów o Autorach

Agnieszka Całek jest profesorem na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie pracuje w Instytucie Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół konwergencji mediów, nowych mediów, mediów społecznościowych oraz kultury popularnej. Jest ona również zastępcą dyrektora Instytutu oraz członkiem Zespołu ds. Doskonalenia Jakości Kształcenia na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej. Prowadzi różne przedmioty związane z dziennikarstwem, nowymi mediami i statystyką oraz analizą danych.

Karolina Lachowska jest pracownikiem naukowym na Uniwersytecie Wrocławskim w Polsce. Jej artykuł „Sztuka uliczna jako źródło wiedzy na temat współczesnych społeczeństw – propozycja i weryfikacja metody badawczej” został opublikowany w czasopiśmie „Media Biznes Kultura” w 2021 roku. W swoim artykule Lachowska proponuje i weryfikuje metodę badawczą, która pozwala na poznanie współczesnych społeczeństw poprzez analizę sztuki ulicznej.

Małgorzata Lisowska-Magdziarz jest profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, gdzie pełni również funkcję kierownika Zakładu Ośrodka Badań Prasoznawczych. Jest ona także przewodniczącą Rady Dyscypliny Nauki o komunikacji społecznej i mediach. Jej zainteresowania badawcze obejmują semiotykę mediów, kulturę masową i popularną, praktyki odbiorcze ludzi, szczególnie fandom i inne zachowania kreatywne, metodologię badań nad mediami oraz edukację medialną. Lisowska-Magdziarz jest autorką wielu monografii oraz artykułów zamieszczanych w czasopismach naukowych i podręcznikach akademickich. Jej prace dotyczą szerokiego zakresu tematów związanych z mediami i kulturą, w tym analizy tekstu w dyskursach medialialnych.

Marcin Pielużek jest doktorem filologii, uzyskał stopień doktora na Uniwersytecie Wrocławskim w 2008 roku. Wcześniej, w latach 2006-2008 studiował dziennikarstwo i komunikację społeczną, specjalizując się w public relations na tym samym uniwersytecie. W latach 2000-2003 studiował dziennikarstwo i komunikację społeczną, specjalizując się w dziennikarstwie, na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jego obszary zainteresowań to m.in. branding, corporate identity, badania wizerunkowo-marketingowe, teorie konstruktywistyczne, teorie mediów alternatywnych oraz radykalne ruchy lewicowe i prawicowe. Prowadzi zajęcia z zakresu metod prezentacji danych, information design, design informacji, information research, data journalism, zaawansowane data journalism, analiza danych, komunikacja subkulturowa oraz seminaria licencjackie i magisterskie. Marcin Pielużek jest również autorem publikacji z zakresu dziennikarstwa i komunikacji społecznej.

Rafał Wietoszko jest magistrem, a jego obszary zainteresowań badawczych to mediatyzacja i tabloidyzacja, media tożsamościowe, kultura partycypacji i edukacja medialna, komunikowanie polityczne oraz reportaż i etyka dziennikarska w kontekście ewolucji mediów. Jest autorem monografii „Nienawiść w mediach: diagnoza i badanie” (2019) oraz „Przodownicy prasy” (2013). Napisał również artykuły o dziennikarzach i mediach w „Newsroomie” (2016) oraz o ideologicznych narracjach tożsamościowych w mediach (2018). W swoich pracach zbiorowych skupił się na twórczości poetyckiej internautów jako formie partycypacji w dyskursie politycznym w sieci (2019). Rafał Wietoszko jest zatrudniony w Zakładzie Komunikowania Politycznego i Mediów na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Recenzja

Książka „Nienawiść w mediach: Diagnoza i badanie” to obszerne i wnikliwe studium zjawiska nienawiści w mediach. Autorzy przyglądają się problemowi nienawiści w internecie, telewizji, radiu i prasie, analizując jego przyczyny i skutki oraz proponując rozwiązania i narzędzia do walki z tym zjawiskiem. Celem napisania tej książki było ukazanie problemu nienawiści w mediach w szerokim kontekście, pokazanie jego złożoności i zasięgu, a także zaproponowanie sposobów na jego zwalczanie. Autorzy chcieli również zwrócić uwagę na konieczność zmiany sposobu myślenia o nienawiści w mediach i zachęcić do refleksji nad tym zagadnieniem. Książka składa się z pięciu rozdziałów, podzielonych na kilka podrozdziałów. W pierwszym rozdziale autorzy przedstawiają podstawowe pojęcia i koncepcje dotyczące nienawiści w mediach. W drugim rozdziale skupiają się na przyczynach i skutkach nienawiści w mediach, a w trzecim – na nienawiści w internecie. Kolejny rozdział poświęcony jest nienawiści w telewizji, radiu i prasie, a ostatni zawiera założenia i narzędzia do walki z nienawiścią w mediach oraz rekomendacje dla różnych grup interesariuszy. Moim zdaniem, struktura książki jest czytelna i logiczna. Autorzy dobrze rozłożyli treść na poszczególne rozdziały i podrozdziały, dzięki czemu czytelnik łatwo może zrozumieć poszczególne zagadnienia i znaleźć odpowiedzi na pytania, które go interesują. Publikacja jest przeznaczona głównie dla badaczy zajmujących się problemem nienawiści w mediach oraz dla szerokiego grona odbiorców zainteresowanych tym zagadnieniem. Książka może być również przydatna dla studentów i absolwentów kierunków związanych z mediami i komunikacją społeczną. Główną tezą książki jest to, że nienawiść w mediach jest coraz powszechniejszym i groźniejszym zjawiskiem, które może mieć negatywny wpływ na społeczeństwo i jego funkcjonowanie. Autorzy uważają, że nienawiść w mediach nie jest jedynie problemem indywidualnym, ale stanowi również zagrożenie dla zdrowia społecznego i demokracji. Dlatego też konieczne jest podjęcie działań zmierzających do zwalczania tego zjawiska oraz zmiana sposobu myślenia o nienawiści w mediach. Jako recenzent muszę przyznać, że książka „Nienawiść w mediach: Diagnoza i badanie” jest publikacją o bardzo dużej merytorycznej wartości. Autorzy przedstawiają szeroki i wnikliwy obraz zjawiska nienawiści w mediach, ukazując jego różnorodne przyczyny i skutki. Książka zawiera również cenne rekomendacje i narzędzia do walki z nienawiścią w mediach, które mogą być przydatne dla różnych grup interesariuszy. Zaletą książki jest również to, że autorzy przyglądają się problemowi nienawiści w różnych mediach – nie tylko w internecie, ale także w telewizji, radiu i prasie. Dzięki temu czytelnik ma szeroki obraz tego zjawiska i jego wpływu na różne obszary życia społecznego. Pomimo wielu zalet, książka ma również pewne wady. Przede wszystkim niektóre rozdziały mogą być dla czytelnika trudne do zrozumienia ze względu na złożone pojęcia i koncepcje, które są tam przedstawione. Może to utrudnić lekturę osobom, które nie są zaznajomione z tematem. Zawartość poszczególnych części pracy jest uzasadniona celem książki oraz w pełni realizują deklarowany cel pracy, czyli ukazanie problemu nienawiści w mediach w szerokim kontekście oraz zaproponowanie sposobów na jego zwalczanie. Styl literacki tekstu jest zrozumiały i przyjazny czytelnikowi. Autorzy piszą w sposób przejrzysty i zrozumiały, co ułatwia lekturę i pozwala czytelnikowi zapoznać się z problematyką nienawiści w mediach. Książka jest dobrze napisana i dobrze się ją czyta, dzięki czemu czytelnik może bez trudu zapoznać się z treścią i zrozumieć przedstawione zagadnienia. Autorzy również umiejętnie wplecili w tekst przykłady i case studies, co dodaje tekstowi przyciągającej uwagę i uatrakcyjniającej lekturę. Ogólnie rzecz biorąc, styl literacki tekstu jest dobry i z pewnością przypadnie do gustu czytelnikom.

Krótki opis rozdziałów publikacji:

Rozdział 1 skupia się na zdefiniowaniu pojęcia „mowa nienawiści” i jego miejsca w kontekście badań nad nienawiścią w mediach. Autorzy wskazują, że termin „mowa nienawiści” jest obecnie definiowany przez wiele instytucji zajmujących się komunikacją społeczną i interpretuje się go jako werbalne wypowiedzi skierowane przeciwko grupom etnicznym i religijnym. W dalszej części rozdziału autorzy analizują różne konceptualizacje mowy nienawiści i wskazują na konieczność szerszego rozumienia tego pojęcia, obejmującego także inne formy nietolerancji.

Rozdział 2  Polityka komunikacyjna a nienawiść W niniejszym rozdziale autor prezentuje analizę polityk komunikacyjnych i ich relacji z mową nienawiści. Zastanowimy się nad tym, w jaki sposób polityka komunikacyjna jest w stanie wpływać na mowę nienawiści oraz na odwrot – w jaki sposób mowa nienawiści może wpływać na politykę komunikacyjną. Zastanowimy się także, jakie są konsekwencje polityki komunikacyjnej dla poziomu nienawiści w przestrzeni publicznej. Dowiemy się o tym, że w Polsce najważniejsze działania z zakresu polityki komunikacyjnej dotyczące nienawiści w mediach zostały zaprezentowane w formie raportów dotyczących mowy nienawiści w przestrzeni publicznej oraz w postaci działań na rzecz walki z mową nienawiści. W obu przypadkach mowa nienawiści była traktowana jako zjawisko szczególnie niebezpieczne, które należy skutecznie zwalczać

Rozdział 3 Opis rozdziału dotyczy analizy pragmatycznej mowy nienawiści w mediach, tj. intencji i celów perswazyjnych lub manipulacyjnych, które leżą u podstaw tego rodzaju komunikacji. Autorzy podkreślają, że intencja nie zawsze jest jawna i często jest splata się z innymi celami komunikujących się osób i instytucji. Wskazują też, że intencje można wywnioskować z doboru treści, słów i obrazów, retoryki werbalnej i wizualnej, ramowania, użytkowania cytatów i nawiązań intertekstualnych oraz z naruszenia zasad grzeczności w wywiadach i dialogach w przestrzeni wirtualnej. Autorzy przytaczają też przykłady gatunków medialnych, w których nienawiść może być szczególnie widoczna, takich jak okładki magazynów ilustrowanych i artystycznych.

Rozdział 4  Ten rozdział dotyczy struktury tekstów medialnych, które mogą być wykorzystywane do szerzenia nienawiści. Autorzy analizują różne sposoby manipulacji wewnętrzną strukturą tekstu, aby wzmacniać lub multiplikować negatywne konotacje. Podkreślają też znaczenie kontekstu dla interpretacji nienawistnej wypowiedzi – takiego, który umożliwia jej odczytanie w negatywnym kontekście i potencjalnie pozwala czytelnikom na wyrażenie swoich własnych nienawistnych emocji. Autorzy zwracają uwagę na to, że redakcje są odpowiedzialne za szerzenie nienawiści poprzez tworzenie kontekstów.

Rozdział 5 Rozdział Znaki nie są niewinne. Semantyczne wykładniki nienawiści w mediach dotyczy semantyki nienawiści, czyli sposobu, w jaki media komunikują nienawiść. Analizuje on różne narzędzia dyskursu nienawiści, takie jak słownik i ikonografia, retoryka, konstrukcja ram konceptualnych, narracje i relacje dyskursywne między uczestnikami komunikacji. Wskazuje, że media posługują się zestawem gotowych skojarzeń i określeń, które są jednoznaczne, proste i atrakcyjne dla odbiorców, a także łatwe do rozpowszechnienia metodami wirusowymi. Semantyka nienawiści jest także uwarunkowana warunkami komunikowania w społeczeństwie zmediatyzowanym, w którym media są ważnym źródłem informacji i kształtują opinie publiczne. Ponadto, semantyka nienawiści a tabu i wykluczenie pokazuje, że nienawiść często opiera się na przekonaniu o wyższości jednej grupy nad inną i prowadzi do izolacji i wykluczenia osób innych niż ta grupa. W rozdziale omówiono także obszary tematyczne, w których nienawiść w mediach jest szczególnie widoczna, a także mechanizmy takie jak stereotypy, etykietowanie i reifikacja stereotypów, które prowadzą do uprawomocnienia wykluczenia. W końcu rozdział zwraca uwagę na rolę obrazów i narracji w komunikacji nienawistnej oraz na konceptualizację i ramowanie, czyli sposób, w jaki nienawiść jest konstruowana i ujmowana w dyskursie.

Autorzy książki „Nienawiść w mediach: Diagnoza i badanie” wykorzystują odpowiedni aparat pojęciowy oraz proponują interesujące pytania i odpowiedzi. W swojej pracy autorzy posługują się wieloma pojęciami i koncepcjami dotyczącymi nienawiści w mediach, takimi jak np. hate speech, cyberbullying, dezinformacja, polarizacja czy fake news. Są one dobrze zdefiniowane i wyjaśnione, co ułatwia czytelnikowi zrozumienie problematyki. Autorzy również proponują interesujące pytania i odpowiedzi dotyczące nienawiści w mediach. Zadają pytania o przyczyny i skutki tego zjawiska oraz o sposoby jego zwalczania, co pozwala czytelnikowi zrozumieć jego złożoność i zasięg.  Kolejne części publikacji są odpowiednio powiązane i tworzą spójną całość. Jeśli chodzi o metodologię pracy, autorzy korzystają z różnorodnych metod badawczych, takich jak analiza tekstu, wywiady, ankiety czy studia przypadków. Metody te są dobrze dobrane do celów badawczych i pozwalają autorom na pełne zdiagnozowanie problemu nienawiści w mediach. Autorzy również dobrze rozumieją teorię i poprawnie stosują wybrane metody badawcze, co dodaje publikacji merytorycznej wartości. Zdaniem recenzenta, publikacja „Nienawiść w mediach: Diagnoza i badanie” jest oparta o wiarygodne sformułowania. Autorzy przyglądają się problemowi nienawiści w mediach z szerokiej perspektywy i korzystają z różnorodnych metod badawczych, co pozwala im na pełne zdiagnozowanie tego zjawiska i wyciągnięcie rzetelnych wniosków. Publikacja opiera się na solidnych podstawach teoretycznych i rzetelnych badaniach, dzięki czemu jest wiarygodna i godna zaufania. Autorzy również dobrze odnoszą się do wcześniejszych badań i publikacji dotyczących nienawiści w mediach, co dodaje im dodatkowego autorytetu i uwiarygodnia ich argumenty. Ogólnie rzecz biorąc, publikacja jest oparta o sformułowania, które są rzetelne i wiarygodne, co sprawia, że jest to cenna i przydatna publikacja dla osób zainteresowanych problemem nienawiści w mediach.

Podsumowanie

Podsumowując, książka „Nienawiść w mediach: Diagnoza i badanie” jest wartościową publikacją, która z pewnością zaznaczy się w literaturze przedmiotu. Autorzy przedstawiają problem nienawiści w mediach w szerokim kontekście, analizując jego przyczyny i skutki oraz proponując sposoby na jego zwalczanie. Książka jest dobrze napisana i łatwa w odbiorze, dzięki czemu czytelnik bez trudu zapozna się z treścią i zrozumie przedstawione zagadnienia. Z całą pewnością poleciłabym tę książkę osobom zainteresowanym problemem nienawiści w mediach, a także tym, którzy chcą poznać skuteczne sposoby na jego zwalczanie. Książka ta jest również przydatna dla osób zajmujących się zawodowo zwalczaniem nienawiści w mediach oraz dla naukowców zajmujących się tą tematyką.