Każdego roku, w okresie jesienno-zimowym, możemy obserwować niepokojące zjawisko: smog. Ten moment, w którym kolor nieba zmienia się z błękitnego na sino-szary jest zdecydowanie niekorzystny. To nie tylko kwestia wizualna. Smog niesie ze sobą szereg zagrożeń dla zdrowia ludzi. Jak się przed nim bronić?

Rodzaje smogu

Smog to zanieczyszczenie powietrza. Powstaje, gdy w wyniku spalania do atmosfery przedostają się niekorzystne substancje i jednocześnie unosi się mgła. Przypomina szarą chmurę wiszącą nisko nad miastem. Smog można podzielić ze względu na skład chemiczny. Zatem wyróżniamy:

  • smog londyński – występuje również w Polsce. W jego skład wchodzą dwutlenki siarki, tlenki azotu, sadza i pyły. Pojawia się w zimnym i wilgotnym klimacie,
  • letni smog, zwany też: typu Los Angeles – powstaje w strefach subtropikalnych. Zawiera azotan nadtlenku acetylu, aldehydy i ozon. Pojawia się czasie ciepłych i suchych dni,
  • polski smog – to zanieczyszczenie, powstające przy spalaniu paliwa złej jakości. Głównymi składnikami tego rodzaju smogu są tlenki węgla, siarki oraz azotu, benzopirenu, a także pyły PM10 i Pm2,5. Powstaje głównie w zimie.

Każdy smog jest uciążliwy i szkodliwy. Jednak tak zwany polski smog oznacza najwyższe w całej Europie stężenie najbardziej szkodliwych cząsteczek. Na terenie naszego kraju są dni, w których międzynarodowe normy zawartości pyłów zostają przekroczone nawet o 3.000%!

Smog – jakie niesie zagrożenia?

Zawartość szkodliwych cząsteczek w powietrzu, którym oddychamy, nie pozostaje bez wpływu na zdrowie mieszkańców. Szacuje się, że w Polsce z powodu smogu umiera 45 000 osób. Co dziesiąta osoba choruje lub będzie chorować na astmę wywołaną przez smog. Zanieczyszczenia podrażniają oczy, oskrzela i płuca. Wywołują nie tylko astmę, ale również choroby układu krążenia. Drobne cząsteczki sadzy są w stanie przeniknąć do krwiobiegu i doprowadzić do zawału serca.

Wpływ smogu na ludzki organizm zależy od długości i poziomu narażenia. Długoterminowe narażenie na cząsteczki pyłów jest wyjątkowo szkodliwe. W obliczu powracającej fali pandemii, warto zaznaczyć, że śmiertelność związana z COVID-19 jest większa na obszarach z dużym zanieczyszczeniem powietrza.

Występujące w smogu cząsteczki, takie jak rtęć, ołów, dioksyny i benzen, wykazują charakter rakotwórczy nawet w niewielkich ilościach. Uszkadzają wątrobę, układ odpornościowy, hormonalny i rozrodczy. Badania wskazują, że najbardziej narażone są dzieci. Ich ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza może wpływać na iloraz inteligencji i powodować uszkodzenia mózgu i nerek.

Co możesz zrobić, by zmniejszać smog w Twojej okolicy?

Niestety, nie ma dobrej metody, która pozwoliłaby mieszkańcom na pokonanie tego zagrożenia. Przypomnę, że smog powstaje podczas spalania niskiej jakości węgla i śmieci, podczas użytkowania aut, pociągów i samolotów i z kominów zakładów przemysłowych. Jeśli miasto nie posiada odpowiednio zaprojektowanych korytarzy powietrznych, to zanieczyszczenia nie są wywiewane na bieżąco. Tak jest na przykład w Krakowie. Dodatkowo miasto otoczone jest wzniesieniami terenu, które zatrzymują trującą chmurę nad metropolią.

Potrzebne są zatem rozwiązania systemowe, które dotychczas powoli były wdrażane, lecz obecna sytuacja sprawia, że niektóre założenia są rozmontowywane. Usprawnienia, na które mieszkańcy powinni naciskać włodarzy to:

  • Projektowanie korytarzy powietrznych i enklaw zieleni w mieście.
  • Lepsze projektowanie komunikacji miejskiej, sprawiającej, że kierowcom będzie opłacało się zrezygnować z prywatnych aut.
  • Dopłaty do bardziej ekologicznych źródeł ciepła i paliw lepszej jakości.
  • Kary za spalanie śmieci, skuteczne monitorowanie wydostających się z kominów substancji.

Tymczasem zwykłym mieszkańcom pozostaje powstrzymanie się od spalania śmieci oraz jak najrzadsze korzystanie z samochodów.

Jak się bronić?

Zanieczyszczenia powietrza bez problemu przedostają się do mieszkań, szkół i zakładów pracy. Prowadzenie normalnego życia oznacza również konieczność wychodzenia na zewnątrz, gdzie smog może nas atakować z pełną siłą. Istnieje kilka sposobów, by zmniejszyć jego wpływ na zdrowie człowieka. Najprostszym rozwiązaniem jest stosowanie specjalnych maseczek. Nie chodzi jednak o zakrycie twarzy znane z nakazu obowiązującego podczas pandemii. To muszą być specjalne maski filtrujące powietrze, zwykle oznaczane jako maseczki antysmogowe lub antypyłowe. Warto je zakładać zawsze, gdy powietrze w okolicy wykazuje wyjątkowo wysokie stężenie zanieczyszczeń.

Tutaj (https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current) znajduje się specjalna mapka z pomiarami jakości powietrza aktualizowanymi co godzinę. Doświadczenie pokazuje, że jakość zdecydowanie spada wieczorem, w okresie zimowym. W przypadku występowania alarmów smogowych, należy unikać przebywania na świeżym powietrzu. Zalecane jest wychodzenie tylko w ostateczności. Jeśli brakuje maseczki, to można zasłonić się również szalikiem, kominem czy chustą. Zawsze to lepsza ochrona niż żadna.

Mapka obrazująca jakość powietrza w Europie, wrzesień 2022.

Warto rozważyć zakup oczyszczacza powietrza. Odfiltruje on kurz, pyłki i alergeny. Pomoże nie tylko podczas występowania zjawiska smogu, ale również, gdy wewnątrz budynków jakość powietrza pozostawia dużo do życzenia. Polecane są szczególnie alergikom i astmatykom. Jak wybrać dobry oczyszczacz powietrza? Tutaj znajdziesz więcej na ten temat https://szklanysamuraj.pl/inteligentne-oczyszczacze-powietrza/.

Smog niesie zagrożenie zdrowia i życia od wielu lat. Już wcześniej pisaliśmy o tym zjawisku: https://parezja.pl/naukowcy-alarmuja-smog-nas-zabija/. Niestety, niewiele się poprawiło i raczej można mówić o pogłębieniu się niekorzystnego oddziaływania na ludzi. Dramatyczna jakość powietrza w Polsce sprawia, że problem ten jest cały czas aktualny. Przykładowo Kraków przez większą część roku oferuje najgorszą jakość powietrza z wszystkich miast europejskich! Tylko zwiększona dyskusja na temat zanieczyszczeń lotnych ma szansę na pogłębienie wiedzy mieszkańców, a tym samym wywarcie presji na rządzących, celem ustanowienia rozwiązań poprawiających stan środowiska, w którym żyjemy.