Stanisław Maczek był jedną z tych postaci polskiej warstwy dowódczej II wojny światowej, z której możemy być dumni. Swą karierę wojskowego rozpoczął jako członek Pułku Tyrolskich Strzelców Cesarskich, a zakończył jako dowódca legendarnej 1 Dywizji Pancernej.

Urodził się 31 marca 1892 roku w Szczercu (okolice Lwowa). Po ukończeniu gimnazjum rozpoczął naukę filozofii ścisłej i filologii polskiej na Uniwersytecie Lwowskim. Już w trakcie studiów zapisał się do paramilitarnej organizacji Związek Strzelecki, przyjmując pseudonim Rozłucki.

W trakcie I wojny światowej został wcielony do pułku południowotyrolskiego armii austro-węgierskiej. Po ukończeniu Szkoły Oficerów Rezerwy III Korpusu został dowódcą plutonu w 3 pułku Piechoty Obrony Krajowej w Grazu, następnie został przeniesiony do elitarnego Pułku Tyrolskich Strzelców Cesarskich, z którymi wyruszył na front włoski. Po szybkiej serii awansów, Maczek został podporucznikiem i dowódcą kompanii, z którą wsławił się wieloma sukcesami militarnymi. Po zawieszeniu broni w listopadzie 1918 zdezerterował z armii i przedostał się do Krosna, gdzie wstąpił do Wojska Polskiego.

gen. Stanisław Maczek
foto. wikipedia.pl

Po objęciu dowództwa nad kompanią przeznaczoną do odsieczy oblężonego Lwowa wyruszył w kierunku broniącego się miasta, po drodze opanowując ukraiński pociąg wojskowy, oraz zdobywając węzeł kolejowy w Chyrowie. To właśnie w okolicach tego miasta oddział spędził całą zimę walcząc z przeciwnikiem. W 1919 roku Maczek otrzymał propozycję utworzenia „lotnej kompanii szturmowej” wzorowanej na austriackim „Jagd-commando”. Oddział ten poruszający się szybkimi i zwrotnymi wozami taborowymi samodzielnie zajął Drohobycz, Borysław i Stanisławów. Za wszystkie sukcesy Maczek został awansowany osobiście przez Józefa Piłsudskiego na kapitana.

W trakcie wojny polsko-bolszewickiej początkowo pracował w sztabie generała Listowskiego, jednak już wiosną 1920 pełnił funkcję oficera łącznikowego. Po odcięciu od swej macierzystej jednostki zameldował się we Lwowie,a dzięki zgodnie dowództwa odtworzył batalion szturmowy nazwany potem „Baonem szturmowym 1 dywizji kawalerii im. kpt. Maczka”.

Lata pokoju spędził na pełnieniu służby w 20 Dywizji Piechoty. Po ukończeniu Kursu Doszkolenia w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie otrzymał tytuł oficera Sztabu Generalnego, został przeniesiony do Oddziału II (wywiad, kontrwywiad i dywersja) jako kierownik Ekspozytury 5 we Lwowie. W 1924 roku awansowany na podpułkownika, a w 1931 roku pułkownika. W 1938 roku dowodził 10 Brygadą Kawalerii w czasie zajmowania Zaolzia.

W wojnie obronnej 1939 roku Maczek walczył w bitwach pod Jordanowem, Wiśniczem, Łańcutem i Rzeszowem, gdzie starał się opóźnić marsz XXII Korpusu Pancernego. Niestety, w wyniku ataku sowieckiego otrzymał rozkaz przedostania się na Węgry. 15 listopada otrzymał stopień generała brygady.

Poprzez Węgry przedostał się do Francji gdzie próbował utworzyć dywizję pancerną, z powodu niechęci władz francuskich, udało się stworzyć jedynie brygadę. W 1940 roku w trakcie ataku nazistowskich Niemiec na Francję walczył w bitwach odwrotowych po Champaubert i Saint Gond. Z powodu odcięcia Polaków, Maczek wydał rozkaz o zniszczeniu sprzętu i wraz z około 500 ludźmi w przebraniu Araba przedostał się do Szkocji przez Tunis, Maroko i Portugalię.

W Londynie z miejsca otrzymał order Virtuti Militarii i stanowisko dowódcy 2 Brygady Strzelców, w lutym 1942 powstała 1 Dywizja Pancerna.

Znak 1 Dywizji pancernej foto. wikipedia.pl

Maczek prawdziwą legendą obrósł w 1944 roku po wylądowaniu w Normandii. W bitwie pod Falaise zablokował armii niemieckiej wycofanie się z kotła co powiększyło rozmiary klęski nazistów. Następnie na czele swej Dywizji Pancernej wyruszył w stronę Belgii i Holandii wyzwalając Ypres, Gandawę, Passchendele i Bredę. Pod paryskim Łukiem Triumfalnym otrzymał Komandorię Krzyża Legii Honorowej.

W 1945 roku Polacy pod dowództwem Maczka zajęli bazę niemieckiej marynarki wojennej w Wilhelmshaven przyjmując kapitulację dowództwa. Czerwiec 1945 to kolejny awans, na generała dywizji. Co ciekawe, w wyzwolonym mieście Haren położonym w Dolnej Saksonii utworzono polskie miasteczko nazwane „Mączków”. Schronienie znaleźli w nim więźniowie obozów koncentracyjnych i Powstańcy Warszawscy więzieni w Stalagu VI w Oberlangen.

Po wojnie pozostał na emigracji, dowodząc jednostkami polskimi do ich demobilizacji. W 1946 został przez polskich komunistów pozbawiony obywatelstwa. Dorabiał jako sprzedawca i barman w restauracjach prowadzonych przez Polaków.

Otrzymał honorowe obywatelstwo Holandii z inicjatywy mieszkańców Bredy ( poparło go aż 40 000 ludzi).

Stanisław Maczek zmarł w wieku 102 lat ze stopniem  generała broni, został pochowany na cmentarzu żołnierzy polskich w Bredzie.

Grób gen. Stanisława Maczka na cmentarzu żołnierzy polskich w Bredzie.
foto. wikipedia.pl