ks. Stanisław Brzóska foto wikipedia.pl
ks. Stanisław Brzóska
foto wikipedia.pl

Ostatni powstaniec styczniowy, żarliwy kapłan i patriota. Polsce pozostał wierny do końca. 

Urodził się 30 grudnia 1832 roku w Dokudowie nieopodal Białej Podlaskiej. Studiował na Uniwersytecie Kijowskim, który opuścił przedwcześnie rozpoczynając naukę w seminarium duchownym. 25 lipca 1858 otrzymał święcenia kapłańskie zostając wikariuszem w Sokołowie Podlaskim.

10 marca 1861 roku za głoszenie kazań patriotycznych został przez władze rosyjskie aresztowany i osadzony w twierdzy gdzie spędził 3 miesiące.

W powstaniu styczniowym otrzymał funkcję naczelnika administracji powstańczej powiatu łukowskiego, 23 stycznia

zaatakował garnizon Łukowa za co mianowany został przez Rząd Narodowy naczelnym kapelanem wojsk powstańczych w stopniu generała. Brał udział w wielu bitwach: pod Siemiatyczami, Woskrzenicami, Gręzówką, Włodawą, Sławatyczami, Fajsławicami.

Po rozbiciu jego czterdziestoosobowego oddziału konnego w 1864 roku, wraz ze swym adiutantem Franciszkiem Wilczyńskim ukrywał się we wsi Krasnodęby-Spytki pod Sokołowem aż do kwietnia 1865. Niestety kryjówkę kapelana, w wyniku tortur, wskazała kurierka Rządu Narodowego. Obaj powstańcy dostali się do niewoli, sąd polowy skazał obu na śmierć przez powieszenie. Przed zamordowaniem, władze carskie chciały pozbawić księdza Brzóski godności kapłańskiej. Naciskano więc na biskupa podlaskiego Beniamina Szymańskiego. Ten jednak nie ugiął się, wystosowując pismo, w którym napisał:

Był to jeden z najbardziej wzorowych młodych kapłanów, nie miał nigdy żadnego zarzutu, pobożny, a z charakterem łagodny i bojaźliwy. Poświęceniem się zaś dla ludu oraz bezinteresownością uzyskał sobie u niego wielką miłość i szacunek.

Wyrok został zaakceptowany przez namiestnika Królestwa Polskiego feldmarszałka Fryderyka Wilhelma Remberta von Berg.

23 maja 1865 roku na rynku Sokołowa Podlaskiego zginęli dwaj ostatni powstańcy styczniowi. Egzekucji przypatrywał się dziesięciotysięczny tłum.

Ostatnie słowa księdza Brzóski brzmiały:

Żegnajcie bracia i siostry i wy małe dziatki. Ginę za naszą ukochaną Polskę, która przez naszą krew i śmierć…

Reszta słów została zagłuszona przez werble…

Pomnik upamiętniający księdza w rezerwacie Jata foto. wikipedia.pl
Pomnik upamiętniający księdza w rezerwacie Jata
foto. wikipedia.pl