Co jakiś czas dostajemy pytania od czytelników, w tym od uczniów, dotyczą one zazwyczaj praw i obowiązków uczniów. Dziś przedstawiamy odpowiedzi, wraz z podstawą prawną na najczęstsze szkolne dylematy i spory. Z tego artykułu dowiesz się między innymi czy nauczyciel może zabronić wyjścia do toalety? Czy na lekcji można jeść? Czy oddanie książki do biblioteki jest warunkiem zdania? Czy trzeba płacić składki na radę rodziców? Czy nauczyciel może zabrać uczniowi telefon? Czy po skończeniu 18. roku życia można samemu się usprawiedliwiać? Czy za brak podręcznika nauczyciel może wystawić jedynkę?

Czy po skończeniu 18 roku życia mogę sam się usprawiedliwiać?

Tak. Pełnoletni uczniowie mają prawo samodzielnie zwalniać się z zajęć i usprawiedliwiać nieobecności. Podstawa prawna – artykuł 11 kodeksu cywilnego.

Czy nauczyciel może wystawić jedynkę za brak zadania domowego?

Czy nauczyciel może zabrać telefon?

Nie. Nauczyciele nie mają prawa odbierać, ani przechowywać telefonu komórkowego ucznia bez jego zgody. Tym bardziej nie mają prawa nakazać odblokowania go i sprawdzania plików. Nauczyciele również odpowiadają za wszystkie uszczerbki i zniszczenia zarekwirowanych nielegalnie przedmiotów. Podstawa prawna: art. 64 ust. 1 Konstytucji.

Czy muszę płacić składki na radę rodziców?

Nie. Według artykułu 84 podpunkt 6 ustawy Prawo oświatowe, rada rodziców może gromadzić środki z dobrowolnych składek. W żadnym razie grono pedagogiczne nie może narzucić takiego obowiązku.

Czy za brak podręcznika nauczyciel może wystawić jedynkę?

Nie. Mówi o tym art. 44b ust 1 i 3 ustawy o systemie oświaty, w którym czytamy, że ocenia się jedynie to, jak uczeń opanował wiadomości i umiejętności w stosunku do wymagań określonych w podstawie programowej, a te nie przewidują, że uczeń ma nosić podręcznik, więc nie można tego oceniać w ramach oceny z przedmiotu.

Czy jak nie zdam religii to będę „kiblował”?

Nie. Ocena z zajęć religii lub etyki nie jest brana pod uwagę przy przepuszczaniu uczniów do następnej klasy, lub ukończeniu szkoły. Mówi o tym 9. paragraf, punkt 2 rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.

Czy nauczyciel może wymagać wiedzy spoza podręcznika na sprawdzianie?

Nie może to być warunkiem otrzymania najwyższej oceny. Tak zwana szóstka powinna być przewidziana za posługiwanie się wiedzą, wchodzącą w skład podstawy programowej. Art. 44b ust. 3 ustawy o systemie oświaty.

Czy jak nie oddam książki do biblioteki to nie zdam?

Popularna bzdura. Szkoła nie ma prawa wstrzymać wydania świadectwa z powodu przetrzymanych czy nieoddanych książek. Ta sama zasada tyczy się też tak zwanej obiegówki. W przypadku książek biblioteka może natomiast nałożyć na ucznia karę finansową, jeśli ustali taką zasadę w swoim regulaminie. Paragraf 4, punkt 1 rozporządzenia w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków.

Czy nauczyciel może zabronić wyjścia do toalety? Czy na lekcji można jeść?

Tutaj ma miejsce dość specyficzna sytuacja. Z jednej strony ze względu na podstawowe prawa człowieka nauczyciel nie może tego zabronić, ale z drugiej jest odpowiedzialny w czasie lekcji za zdrowie i życie ucznia. Spożywanie posiłków może spowodować na przykład zakrztuszenie czy reakcję alergiczną, a wyjście do toalety może skończyć się potknięciem i uszczerbkiem na zdrowiu. Można więc powiedzieć, że jednocześnie nauczyciel nie może powyższych czynności zabronić, ale i na nie pozwolić.

Pamiętaj też, że uczeń oraz jego rodzice mają prawo do wglądu we wszystkie oceniane prace, a nieuzupełnione tematy w zeszycie (w myśl przepisu – oceniać można jedynie osiągnięcia naukowe) mogą dawać tylko ocenę z zachowania, nie z przedmiotu. Innym popularnym mitem jest powiedzenie niektórych nauczycieli „dzwonek jest dla nauczyciela”, oczywiście jest to nonsensem, dzwonek wyznacza granice zajęć i w momencie wybrzmienia sygnału kończącego zajęcia zostają one zakończone. W żadnych przepisach nie znajdziemy wzmianki, że z woli nauczyciela można zajęcia przeciągnąć o 3 minuty, a jeśli by tak było to czemu by nie o 13, albo 30? Po to wyznaczamy ramy czasowe, żeby określały nam konkretny zakres czasu trwania zajęć. Na upartego – skoro dzwonek jest dla nauczyciela to przecież można spóźniać się na lekcje 😉

Co mogę zrobić jeśli nauczyciel naruszy przepisy?

Przede wszystkim poprosić o pisemne uzasadnienie oceny / zarekwirowania z podpisem nauczyciela i skierować sprawę do dyrektora placówki, w razie niepowodzenia do kuratorium oświaty.

Pamiętajmy jednak, że w edukacji publicznej nie chodzi o utrudnianie sobie życia i egzekwowanie sztywnych przepisów na siłę. Nauczyciele i tak znajdą sposób na utrudnienie życia uczniom, jeśli tylko będą tego chcieli. Jeśli zaczniecie wykłócać się o niemożność wystawienia „jedynki” za brak niektórych tematów w zeszycie to nauczyciel weźmie Was do odpowiedzi i zadba o to, żeby taką ocenę i tak wystawić. Warto też zastanowić się, czy mimo wszystko nauczyciele nie powinni mieć zgody rodziców na rekwirowanie telefonów w razie używania ich na lekcji. Brak takowej może znacząco utrudnić prowadzenie zajęć i zdobycie atencji uczniów.