Polska mniejszość narodowa w Niemczech jest wyraźnie dyskryminowana. Czego nie można powiedzieć o Niemcach w naszym kraju. Polska nie tylko nadała status mniejszości narodowej obywatelom Niemiec zamieszkującym Polskę, ale również dokłada wszelkich starań by żyło im się jak najlepiej. Niestety mimo, że ponad 2 miliony Polaków pracuje i mieszka w Niemczech nie doczekało się tego „luksusu”. Istotnie wpłynęło na to Rozporządzenie III Rzeszy. Tysiące Polaków, którzy wyjechali „za chlebem” zadaje sobie pytania dotyczące naszej przyszłości:

Dlaczego od 80 lat nie możemy zostać uznani jako mniejszość narodowa w Niemczech?

Jakie kraje zasłużyły na to miano?

Po co nam status mniejszości narodowej?

Postaramy się przybliżyć historię, która znacząco wpływa na życie Polaków po dziś dzień.

Rozporządzenie III Rzeszy – od tego się zaczęło

Wprowadzone 27 lutego 1940 roku rozporządzenie niemieckiej Rady Ministrów na rzecz obrony III Rzeszy nakazywało „rozwiązanie wszelkich organizacji polskiej mniejszości narodowej w Rzeszy oraz konfiskatę ich mienia”. Była to wyraźna dyskryminacja Polaków zamieszkujących tereny niemieckie. Na tamten moment było to jednak w jakimś stopniu zrozumiałe. Tuż po wojnie Polacy również wywozili pozostałych Niemców z Polski, działały obozy pracy i tysiące ludzi ginęło. Jednak od zmian, które wprowadziło Rozporządzenie III Rzeszy minęło już 80 lat i choć stosunki Polsko-Niemieckie znacząco się poprawiły polska mniejszość narodowa nadal nie została uznana.

Wszystko miało się zmienić w 1991 roku

Strona polska kilkukrotnie interweniowała w tej sprawie, niestety bezskutecznie. Nadzieję na lepsze jutro dla Polaków w Niemczech przyniosło podpisanie traktatu pokojowego, który miał zapewnić wzajemność stosunków między krajami.

Podpisany 17 czerwca 1991 roku traktat pomiędzy Polską a Niemcami miał zapewnić obu państwom przyjazne stosunki oraz współpracę w zakresie nauczania, rozbudowy wymiany kulturowej czy wyrażania oraz rozwijania swojej tożsamości etnicznej, kulturalnej, językowej i religijnej.  Ponadto był on konieczny do uregulowania kwestii niemieckiej mniejszości narodowej w Polsce oraz polskiej w Niemczech na zasadzie wzajemności. W momencie podpisania traktatu Polacy liczyli na to, że Rozporządzenie III Rzeszy dotyczące polskiej mniejszości narodowej przestanie obowiązywać. Polska nie tylko spełniła wyrażone deklaracje, ale nadal chętnie wspomaga rozwój oraz dokłada szczególnych starań do tego by obywatele Niemiec na Polskich ziemiach czuli się jak najlepiej. Jednak mimo wprowadzania przez rok dodatkowych poprawek w traktacie (pierwszy traktat został stworzony 14 listopada 1990) Polska nadal nie doczekała się statusu mniejszości narodowej.

Mniejszości narodowe Polska vs. Niemcy

Obecnie, zgodnie z przepisami, polscy urzędnicy uznają dziewięć mniejszości narodowych. Dokładnie są to: Białorusini, Czesi, Litwini, Ormianie, Rosjanie, Słowacy, Ukraińcy, Żydzi oraz właśnie Niemcy. Ponadto ustawa uznaje również cztery mniejszości etniczne: Karaimi, Łemkowie, Romowie i Tatarzy.

Natomiast w Niemczech za mniejszości narodowe uznano tylko cztery: Duńską, Serbołużycką, Fryzyjską oraz niemieckich Romów i Sinti.

Jak się okazuje obywateli, których Niemcy uznali za mniejszości narodowe jest znikoma ilość. Nie ma dokładnych danych, jednak najczęściej ich liczebność wynosi około 50 tysięcy. Tym bardziej Polacy są rozgoryczeni faktem, że Rozporządzenie III Rzeszy w stosunku do nich nie zostało zniesione. Bo warto podkreślić, że Polaków w Niemczech jest już około 2 milionów.

Dlaczego Niemcy nie chcą nam przyznać statusu mniejszości narodowej?

24 sierpnia 2009 roku Stefan Hambura, który reprezentował polskie organizacje w Niemczech złożył na ręce Angeli Merkel list z apelem o „formalne anulowanie prawnie obowiązującego rozporządzenia z mocą ustawy”.

Przez dłuższy czas Polacy nie dostali jednoznacznej odpowiedzi. Jednak podczas jednego z wywiadów dla rozgłośni „Deutsche Welle” postanowiła zabrać głos jedna z przedstawicielek niemieckiego rządu. Cornelia Pieper przyznała, że „niemieckiemu rządowi znane są deficyty i asymetria dla Polonii wynikająca z traktatu”, jednak zaznacza, że rząd nie zamierza rozpatrywać przyznania Polakom w Niemczech statusu mniejszości narodowej, a sprawa ta nie będzie regulowana ani nowym, ani istniejącym traktatem. Zdaniem Pieper wielu przedstawicieli Polaków w Niemczech nie chce być uznanych za mniejszość narodową. Co jest oczywiście nieprawdą, ponieważ wszystkie polskie organizacje w Niemczech ten postulat popierały i popierają nadal.

Ponadto Christoph Bergner (dawny wiceminister spraw wewnętrznych) otwarcie poinformował, że status mniejszości narodowej nam się po prostu nie należy. Podobne zdanie miał dr Ulrich Michael Kremer (były urzędnik ministerstwa kultury w Saksonii). Jego zdaniem polska mniejszość narodowa w Niemczech nie istnieje. Bowiem uważa on, że Polacy przebywający w Niemczech byli jedynie uchodźcami, którzy przybyli w celach ekonomicznych.

Polska mniejszość narodowa – po co nam to?

Status mniejszości narodowej jest kluczowym elementem, aby Polacy w Niemczech uzyskali ochronę prawa międzynarodowego – tak jak Niemcy w Polsce. Bez tego statusu ciągle możemy być „środkiem przetargowym” pomiędzy rządami polskim i niemieckim.

Ponadto Rozporządzenie III Rzeszy, które uniemożliwiło nadanie statusu mniejszości narodowej Polakom w Niemczech wywołuje również wiele innych skutków. Znaczącym punktem są nakłady na oświatę. W 2010 roku Polska przeznaczyła na oświatę niemiecką 15 milionów euro, natomiast Niemcy na oświatę Polską przeznaczyli 1,5 miliona euro. Ponadto tylko 3 procent młodych Polaków mogło korzystać w Niemczech z nauki języka polskiego jako języka ojczystego. Natomiast na Opolszczyźnie z nauki języka niemieckiego korzystało aż 80 procent niemieckich uczniów. Jest to znaczna różnica, a patrząc na nią nie odnosimy wrażenia żeby to była „wzajemna równość”.

Faktem jest, że niemiecka mniejszość narodowa w Polsce posiada specjalny komitet wyborczy „Mniejszość Niemiecka”, którą reprezentuje poseł Ryszard Galla. Ponadto w 2017 roku działacze mniejszości niemieckiej zdecydowali o powołaniu partii o nazwie: „Regionalna. Mniejszość z Większością”, która została zarejestrowana 6 lutego 2018 roku. Nic więc dziwnego, że Polacy czują się dyskryminowani w Niemczech i dążą do tego by znieść Rozporządzenie III Rzeszy jak najszybciej. Jednak póki co nie widać by Niemcy wykazali w tej sprawie jakiekolwiek przejawy współpracy.