Weronika
Przyczyny występowania udaru
Udar mózgu następuje na skutek zatrzymania dopływu krwi. Wyróżnia się udar niedokrwienny, który stanowi 80% przypadków jego występowania. Wywołany jest niedrożnością tętnicy, która zaopatruje mózg w krew. Udar krwotoczny – wylew występuje w 20% przypadków i jest wywołany wylewem krwi do mózgu. Do udarów zalicza się również krwawienia podpajęczynówkowe oraz udary żylne. Udary w Polsce są najczęstszą przyczyną niepełnosprawności oraz są jedną z częstych przyczyn śmierci.
Udar niedokrwienny, inaczej zwany zawałem mózgu. Jego najczęstszą przyczyną jest rozwinięta miażdżyca. Przy jej występowaniu na ścianach tętnic odkładają się złogi tłuszczowe, w wyniku ich narastania światło naczynia krwionośnego się zmniejsza. W niektórych przypadkach może dojść do całkowitego ich zamknięcia np. przy powstaniu zakrzepu na blaszce miażdżycowej. Inną przyczyną jest zator tętnicy mózgowej. Może on powstawać na skutek przebytego zawału serca, przez który dochodzi do migotania przedsionków tego narządu.
Jak rozpoznać ryzyko wystąpienia udaru?
Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia udaru:
- wiek, im większy tym pogłębia się ryzyko jego wystąpienia;
- płeć męska,
- przebyty udar,
- miażdżyca,
- predyspozycje rodzinne i genetyczne,
- otyłość,
- nadciśnienie tętnicze,
- mała aktywność fizyczna,
- cukrzyca,
- nadużywanie alkoholu,
- zaburzenia gospodarki lipidowej,
- palenie papierosów,
- choroby serca,
- siedzący tryb życia,
- wysoki poziom cholesterolu,
- zaburzenia czynności nerek.
Jak rozpoznać jak już wystąpi?
Objawy udaru są związane z obumieraniem neuronów, które potrzebują ciągłego dostępu do tlenu. W przypadku ich niedokrwienia następuje proces, który niesie za sobą nieodwracalne uszkodzenia. Niżej wymienione objawy, występują nagle, a ich nasilenie może być zróżnicowane w zależności od osoby.
Jakie są typowe objawy udaru?
- Bardzo mocny i nagły ból głowy,
- Niewyraźna i niespójna mowa,
- Zaburzenia widzenia,
- Niedowład i zaburzenia mięśniowe w jednej części ciała,
- Zaburzenia równowagi,
- Utrata przytomności lub jej zaburzenia.
Do nietypowych objawów wystąpienia udaru mózgu należą:
- Nagłe osłabienie i zmęczenie,
- Mdłości lub nudności,
- Mgła mózgowa,
- Drętwienie i mrowienie kończyn,
- Zawroty głowy.
Co zrobić w razie wystąpienia udaru?
W razie zaobserwowania u bliskiej osoby lub w otoczeniu, w którym się przebywa występowania objawów, które świadczą o udarze. Konieczne jest natychmiastowe zawiadomienie pogotowia ratunkowego. Po wykonaniu telefonu na numer 999 lub 112 trzeba zostać przy osobie chorej i pod żadnym pozorem nie pozostawiać go samego. Trzeba kontrolować jego funkcje życiowe, aby móc szybko zareagować. Dana reakcja jest zależna od trzech występujących przypadków.
- Osoba jest przytomna – ułożenie w pozycji wygodnej z tułowiem lekko uniesionym do góry.
- Osoba jest nieprzytomna, ale oddycha – ułożenie w pozycji bocznej bezpiecznej. Kobiety w ciąży powinny być ułożone na lewym boku.
- Osoba jest nieprzytomna i nie oddycha – rozpoczęcie wykonywania resuscytacji krązeniowo – oddechowej do momentu przyjazdy pogotowia ratunkowego lub odzyskania oddechu.
Przy udarach „złota godzina” trwa nieco dłużej, bo od 3 do 6 godzin. Im szybciej wezwana pomoc w przypadku wystąpienia pierwszych objawów udaru, tym negatywne konsekwencje dla chorego mogą być mniejsze. Dodatkowo nie należy podawać osobie z występującymi objawami udaru jedzenia, ani picia.
Cichy udar mózgu
Udar, który nie daje typowych objawów lub są na tyle małe, że są nieodczuwalne. Mogą do nich należeć utrata równowagi, zmiany nastroju, nietrzymanie moczu, upadki oraz zmniejszona zdolność myślenia. Większość ludzi nie wie, że go przeszło. A zwiększoną podatność na jego występowanie mają kobiety. Konsekwencje jego przebycia są mniejsze, niż typowego udaru mózgu, jednak mogą mieć wpływ na pogorszenie funkcjonowania. Jego skutkami może być gorsza pamięć, drętwienie twarzy, osłabnięcie kończyn. Dodatkowo mogą wystąpić problemy z mową i wzrokiem. Zniszczenia wywołane mogą się kumulować z czasem, prowadząc to tzw. demencji naczyniowej. Towarzyszą jej głównie problemami z pamięcią.
Co zrobić, żeby zmniejszyć ryzyko wystąpienia udaru?
Istnieje kilka sposobów na zmniejszenie ryzyka występowania udarów mózgu. Przede wszystkim powinno się ograniczyć spożywanie alkoholu. Rzucenie palenia jest równie istotne, ponieważ bezpośrednio wpływa na zwiększone ryzyko zawałów serca i udarów mózgu. Dieta ograniczająca tłuszcze zwierzęce do minimum, zawierają one cholesterol, który zwiększa krzepliwość krwi, a co za tym idzie powstawanie zakrzepów. Posiłki powinny być bogate w kwasy omega-3, warzywa oraz owoce, oraz razowe pieczywo i kasze. Zwiększenie ruchu fizycznego, utrata nadwagi i zredukowanie stresu zmniejsza ryzyko powstania udaru i nadciśnienia tętniczego.
Przy występującej cukrzycy i nadciśnieniu konieczne jest przyjmowanie odpowiednich leków i stały kontakt z lekarzem. Występowanie tych chorób zwiększa ryzyko udaru mózgu, dlatego tak ważne jest w tym przypadku odpowiednie leczenie i rozpoznanie.
Z jakimi lekarzami się kontaktować w celu wczesnego wykrywania udaru i jakie badania można zrobić
Istnieją badania genetyczne, na podstawie których można określić predyspozycje do wystąpienia udaru mózgu, zawału serca i miażdżycy. Wykonuje się je z próbki krwi. Dzięki wiedzy uzyskanej z takich badań można wcześnie reagować na powstałe ryzyka i przyjąć odpowiednie leczenie. Mając wiedzę o potencjalnym zwiększonym ryzyku występowania, można edukować swoich bliskich na temat najczęściej występujących objawów, posiadać w widocznym miejscu dokumentację medyczną i listę zażywanych leków. Dodatkowo można mieć zapisane kontakty alarmowe w telefonie.
Rehabilitacja po przebytym udarze
Rehabilitacja po przebytym udarze mózgu jest niezbędna. Powinna być ona stosowana jak najwcześniej, jak tylko stan pacjenta się ustabilizuje. Takie działania rehabilitacyjne można podzielić na trzy etapy. Pierwszym z nich jest profilaktyka funkcjonalna i odbywa się ona do około 14 dni po wystąpieniu udaru. Rehabilitacja funkcjonalna pozwala na powolny powrót funkcji. Może trwać nawet rok. Ostatnim etapem jest adaptacja i polega ona na rehabilitacji środowiskowej (domowej).
Zobacz też:
Parezja.pl
